Stjórna erlendar streymisveitur bráðum innlendri kvikmyndaframleiðslu?

María Sólrún Sigurðardóttir leikstjóri, handritshöfundur og fyrrum ráðgjafi hjá Kvikmyndamiðstöð Íslands birtir grein þar sem hún veltir vöngum yfir því hvort stefnubreytingar sé að vænta í áherslum Kvikmyndamiðstöðvar.

Í grein Maríu í Kjarnanum segir:

Á dög­unum var aug­lýst eftir mann­eskju til að veita Kvik­mynda­mið­stöð Íslands for­stöðu. Sú sem gegnt hefur starf­inu und­an­farna ára­tugi mun láta af störfum í lok febr­ú­ar.

Ég hef heyrt margt kvik­mynda­gerð­ar­fólk halda því fram að með starfs­aug­lýs­ing­unni marki mennta­mála­ráðu­neytið nýja stefnu í gerð kvik­mynda og sjón­varps­efn­is. Ég las umrædda starfs­aug­lýs­ingu og hafði svo sam­band við ráðu­neyt­is­stjóra mennta­mála­ráðu­neyt­is­ins. Sím­talið gerði mér ljóst að það er ærin ástæða að upp­lýsa fólk um mögu­lega stefnu­breyt­ingu í kvik­mynda og sjón­varps­málum hér á landi og hvaða áhrif stefnu­breyt­ingin getur haft á menn­ingu okkar Íslend­inga.

Í starfs­aug­lýs­ing­unni gerir ráðu­neytið vissu­lega kröfu um að nýr for­stöðu­að­ili Kvik­mynda­mið­stöðvar Íslands hafi þekk­ingu á kvik­myndum og sjón­varps­efni. Það sem stingur hins vegar í stúf er að þess er sér­stak­lega getið að við­kom­andi þurfi að hafa stað­góða þekk­ingu á mál­efnum ljós­vaka­miðla sem og helstu straumum og stefnum í afþrey­ing­ar­efni. Þessi nýja áhersla á afþrey­ing­ar­efni og ljós­vaka­miðla, þ.e. útvarp og sjón­varp, kemur mér og öðru fag­fólki í kvik­mynda­geir­anum í opna skjöldu.

Ráðuneytisstjórinn tjáði mér að það væri ekk­ert leynd­ar­mál að heim­ur­inn væri að breyt­ast og að almenn­ingur sækt­ist einna helst í streym­isveitur nú til dags. Mér varð ljóst að ráðu­neyt­is­stjór­inn gerir sér ekki grein fyrir því alþjóð­lega póli­tíska vanda­máli sem yfir­taka streym­isveitna hefur und­an­farið haft með í för með sér um allan heim.
Okkar íslenski menn­ing­ar- og við­skipta­ráð­herra fór fyrir nokkru í ferð til Hollywood til að aug­lýsa landið sem ódýran töku­stað fyrir þar­lenda fram­leiðslurisa. Innan Evr­ópu­sam­bands­ins og Kanada er hins vegar í dag verið að þróa aðferðir til vernda eigin sjón­varps- og kvik­mynda­gerð gegn arðráni sem þess­háttar útsölur geta haft í för með sér. Und­ir­rituð var stödd á heims­þingi hand­rits­höf­unda í Kaup­manna­höfn á dög­un­um, þar sem heyra mátti sorg­ar­sögur frá fyrstu hendi. For­maður kanadísku rit­höf­unda­sam­tak­anna, frægir danskir þáttar­aða­höf­undar og fleiri, lýstu því hvernig erlendar streym­is­þjón­ustur hafa í auknum mæli yfir­tekið inn­lendan markað land­anna.

Hættan er sú að fag­fólki í sjón­varps- og kvik­mynda­gerð verði settar afar þröngar skorð­ur, að það þurfi að mæta fyr­ir­fram gefnum for­múlum eða „straumum og stefn­um“. Þekkt er að launa­kröfum og -skil­yrðum er ekki sinnt, inn­lend verk­efni kom­ast ekki í fram­leiðslu þar sem stóru erlendu for­múlu­verk­efnin taka yfir allt tækni­fólk­ið, fjár­fram­lög til inn­lendra verk­efna minnka. Erlend stór­fyr­ir­tæki eru farin að stjórna bæði atvinnu­grein­inni og menn­ing­unni áður en lag­ara­mm­inn nær að taka við sér. Þessar nýj­ung­ar, ,,straumar og stefn­ur“ eru greini­lega að ryðja sér til rúms á Íslandi í dag.

Ég vil beina því til stjórn­valda að það er afar mik­il­vægt að okkar litla og við­kvæma íslenska kvik­mynda- og sjón­varps­menn­ing, og iðn­að­ur­inn í kring­um, hana fái vernd og stuðn­ing til að halda áfram að þróa sína eigin rödd og eigin fram­leiðslu. Þó að ráðu­neyt­is­stjór­inn og aðrir leik­menn eins og hann skemmti sér kannski fyrst og fremst yfir sjón­varps­þátt­röðum á streymi­veitum þessa dag­ana, þá er list­grein kvik­mynd­ar­innar ennþá mik­il­vægur grunnur sem bæði þróun kvik­mynda- og sjón­varps­menn­ingar og iðn­grein­anna byggir á.

Allt nám fyrir list­rænt fag­fólk mið­ast ennþá fyrst og fremst við kvik­mynda­gerð. Afrakstur íslenskrar kvik­mynda­gerðar birt­ist svo oft í keppnum á alþjóð­legum kvik­mynda­há­tíðum að athygli vek­ur. Ólíkur iðn­aður stóð áður á bak við fram­leiðslu kvik­mynda ann­ars­vegar og sjón­varps­efnis hins­veg­ar. En end­ur­vakn­ing sjón­varps­þáttar­að­ar­innar upp úr alda­mót­unum byggir einmitt á láréttu frá­sagn­ar­formi kvik­mynd­ar­innar og leitar gjarnan í smiðju kvik­mynda­gerð­ar­fólks þegar kemur að list­rænni sköpun efn­is­ins. Mér skilst að nem­endur nýstofn­aðrar kvik­mynda­deildar Lista­há­skóla Íslands hafi orðið hissa þegar háskóla-, iðn­að­ar- og nýsköp­un­ar­ráð­herra mætti í heim­sókn og lagði áherslu á alla þá frá­bæru mögu­leika sem nem­endur gætu fengið við alþjóð­leg verk­efni eins og True Det­ect­ive á Íslandi. Nem­end­urnir hafa kannski vænst þess að ráð­herr­ann tal­aði um íslenska kvik­mynda­gerð. Varla getur mein­ingin verið sú að rándýr mennt­un, sem skól­inn býður uppá, þjóni fyrst og fremst þeim til­gangi að skapa ódýrt vinnu­afl fyrir erlend gróða­fyr­ir­tæki?

­Evr­ópsku kvik­mynda­verð­launin voru veitt í Hörpu á dög­un­um. Flott og metn­að­ar­full hátíð. Þar mátti heyra annan fram­leið­anda verð­launa­kvik­mynd­ar­innar TRI­ANGLE OF SAD­NESS minn­ast á það í ræðu að enn sjá evr­ópskir fram­leið­endur fyrst og fremst hlut­verk sitt í að styðja við þá sem skapa efn­ið, á meðan fram­leið­endur hinum megin við Atl­ants­hafið væru aðal­lega að fylla leiðslur efn­isveitn­anna. Vin­sældir ensku­mæl­andi myndefnis í dag, hvort sem er á kvik­mynda­tjaldi, sjón­varps- eða tölvu­skjá, eru að miklu leyti byggðar á yfir­töku Banda­ríkj­anna á iðn­að­inum og dreifi­kerf­inu eftir sigur í seinni heims­styrj­öld­inni. Íslend­ingar eiga stundum erfitt með að taka það í mál til séu betri baunir en ORA græn­ar. Sú hugsun stafar af gömlum vana sem varð til vegna tak­mark­aðs fram­boðs og því sem haldið var að okkur ára­tugum sam­an. Sama mætti segja um þá sjón­varps- og kvik­mynda­fram­leiðslu sem helst er haldið er að okkur í dag. Rétt eins og íslenskri tón­list hefur tek­ist að fanga athygli fyrir að fara eigin og ótroðnar slóð­ir, eiga okkar kvik­myndir og sjón­varps­efni að fá að gera það áfram líka og er það mik­il­væg­ara en nokkru sinni fyrr að vernda fram­leiðslu­um­hverfið til þess hér á landi.

Hver sem nýr stjórn­andi íslensku Kvik­mið­stöðv­ar­innar verð­ur, bíður henn­ar/hans vanda­samt en mik­il­vægt verk­efni. Hann/hún mun fljótt fá að vita frá kol­legum sínum á hinum Norð­ur­lönd­unum að aðal­vanda­málið sem þau standa frammi fyrir þessa dag­ana er að finna leiðir til spyrna við því að pen­ing­arnir úr sjóðnum fari ekki allir í þróun á verk­efnum fyrir erlendar streym­isveit­ur.

Höf­undur er leik­stjóri og hand­rits­höf­und­ur.

HEIMILDKjarninn
Klapptré
Klapptré
Klapptré er sjálfstæður miðill sem birtir fréttir, viðhorf, gagnrýni og tölulegar upplýsingar um íslenska kvikmynda- og sjónvarpsbransann. Ritstjóri er Ásgrímur Sverrisson.

TENGT EFNI

NÝJUSTU FÆRSLUR