Anna Hildur Hildibrandsdóttir frumsýnir nýja heimildamynd sína, A Song Called Hate (Hatrið) á væntanlegri RIFF hátíð. Fréttablaðið ræddi við hana og Klemens Hannigan Hatarameðlim um myndina sem fjallar um ferð hljómsveitarinnar Hatari á Eurovison vorið 2019.
Í viðtalinu kemur þetta fram:
Þetta er í rauninni draumur heimildargerðarmannsins, að fá að vinna svona náið með viðfangsefninu,“ segir Anna Hildur Hildibrandsdóttir, kvikmyndagerðarkona. Hún bæði framleiðir og leikstýrir heimildarmyndinni A song called Hate, sem frumsýnd verður á RIFF síðar í mánuðinum. Myndin fjallar um þátttöku Hatara í Eurovision-keppninni í Tel Aviv í Ísrael árið 2019 og fylgdi Anna Hildur og tökulið hennar Hatara hópnum til Ísraels og Palestínu.
Klemens Hannigan, einn meðlima Hatara, segir hugmyndina um heimildarmynd í tengslum við þátttöku Hatara í Eurovision, hafa sprottið fram snemma í ferlinu. „Þegar við ákváðum að vinda okkur í það að taka þátt í þessari keppni og þegar við vorum að móta gjörninginn og boðskapinn sem við vildum bera þá var strax komin upp sú hugmynd að skrásetja sjálfir á einhvern hátt þetta ferli,“ útskýrir Klemens.
Hann segir hugmyndina þó upphaflega hafa verið að gera sviðsetta heimildarmynd, eða svokallaða ‘mockumentary’. „Við viljum sviðsetja allt í Hatara, en svo áttum við okkur á því þegar Anna kemur inn í þetta og fer að ýja að því við okkur að þetta ætti bara að vera heimildarmynd, að viðfangsefnið var bæði það áhugavert og mikilvægt að ‘mockumentary’ hefði ekki gert því nægilega hátt undir höfði,“ segir Klemens.
Anna, sem nýlega steig inn í heim kvikmynda eftir rúm tuttugu ár í tónlistarbransanum, viðraði hugmyndina að myndinni við samstarfsfólk sitt í Bretlandi og hóf að leita að leikstjóra fyrir verkefnið, sem hún hugðist þá eingöngu framleiða. „Ég hafði samband við Iain Forsyth og Jane Pollard, en þau leikstýrðu myndinni 20000 days on Earth með Nick Cave, og ég sagði þeim að mig vantaði fólk eins og þau í þetta verkefni. Svo leitaði ég og leitaði að leikstjóra þangað til þau sögðu mér að ég yrði bara að stíga inn og gera þetta sjálf, sem ég svo bara gerði,“ segir Anna. „Þau lofuðu að hjálpa mér og eru yfirframleiðendur myndarinnar.“
Hatara hópurinn telur um þrettán manns. Mynd/TattarrattatBerskjaldaður Hatari
Mikil dulúð hvíldi yfir þátttöku Hatara í Eurovison-keppninni og hvorki áhorfendur hér á Íslandi né annars staðar í heiminum gátu spáð fyrir um næstu skref.
Anna og Klemens segja að í myndinni fái áhorfendur að upplifa keppnina og allt sem henni fylgdi á annan hátt. Þar komi meðlimir Hatara fram berskjaldaðir og úr karakter. „Það var mikil berskjöldun í því fyrir okkur að vera viðfangsefni heimildarmyndar, því að fram að þessu höfðum við aldrei berskjaldað okkur sem Klemens, Matthías, Einar eða alla hina, en það varð miklu erfiðara að halda þessari þögn og sviðsetja hvert einasta andartak í keppninni,“ segir Klemens.
,,Það skipti mjög miklu máli að ná þeim svona berskjölduðum og úr karakter og þetta var mjög náið samstarf. Við vorum þarna úti með þeim í 18 daga og þetta var alveg einstakur tími,“ segir Anna. „Ég var mjög meðvituð um það að ég þyrfti að standa örlítið utan við þetta allt saman og halda hausnum á mér á sínum stað, því þetta var mikil vinna og enginn dagur var eins,“ bætir hún við.
Boðskapurinn meginmarkmiðið
Klemens segir mikið álag hafa verið á Hatara meðan á keppninni stóð sem og í undirbúningi hennar. Þau voru partur af Eurovision búbblunni, eins og hann kallar það, hluti af RÚV-teyminu og viðfangsefni heimildarmyndarinnar, en meginmarkmið þeirra var að breiða út boðskap sinn og taka afstöðu gegn hernámi Ísraels í Palestínu.
Fyrir þátttöku Hatara í Eurovision á síðasta ári voru uppi skiptar skoðanir um þátttöku Íslands í keppninni. Samkvæmt skoðanakönnun sem Zenter-rannsóknir gerðu fyrir Fréttablaðið í maí í fyrra, vildi fjórðungur landsmanna sniðganga keppnina til að sýna Palestínumönnum stuðning.
„Ástæðan fyrir því að við tókum þátt í þessari keppni var sú að Ísland var að fara að taka þátt, það var einhver þátttakandi að fara fyrir Íslands hönd til Tel Aviv og okkur fannst að fyrst það væri að fara að gerast þá ætti sá þátttakandi að reyna sitt besta til þess að vekja athygli á því hræðilega ástandi sem er að eiga sér þarna stað. Við vildum sýna okkar afstöðu í verki,“ segir Klemens.
„Mér fannst áhugavert að gera heimildarmynd um það hvernig þeim tækist til og það var alls ekkert ljóst hvað myndi gerast á þessu ferðalagi, það voru svo margir óvissuþættir allan tímann,“ segir Anna.
„Við vorum ekki búnir að plana neitt hundrað prósent en vorum með ákveðnar hugmyndir um það hvernig við gætum sýnt Palestínumönnum stuðning og vakið athygli á hernáminu. Það var alltaf eins og við værum að stökkva fram af kletti af því við vissum aldrei hvað gerðist næst,“ segir Klemens. „Við vissum bara að því lengra sem við kæmumst, því meiri athygli myndum við fá og fleiri myndu heyra boðskapinn,“ bætir hann við.
,,Fyrir heimildargerðarmanneskjuna þá skipti það aðalmáli að þeir myndu haldast í keppninni sem lengst og við vissum líka að gjörningurinn var ekki að fara að hafa nein veruleg áhrif nema þau kæmust í úrslitin,“ segir Anna.
Einar Stefánsson, Klemens Hannigan, Matthías Haraldsson, Sigurður Andrean Sigurgeirsson, Ástrós Guðjónsdóttir og Sólbjört Sigurðardóttir. Mynd/Eggert JóhannessonMikilvægt að nýta dagskrárvaldið
Þau segja samvinnuna hafa gengið vel og að vel hafi tekist til við gerð myndarinnar. „Það var eiginlega engin togstreita okkar á milli. Við fengum alltaf að vita eins mikið og hægt var um það sem var að fara að gerast næst, en þetta var oft mjög spennandi og jafnvel stressandi. Það var til dæmis rafmögnuð stemningin í bakherberginu eftir úrslitakvöldið þegar palestínsku borðunum var veifað, kvikmyndagerðarteymið vissi til dæmis ekki fyrir fram að það myndi gerast,“ segir Anna.
Aðspurður um hvort það atriði hafi verið planað fram í tímann, segir Klemens að svo hafi ekki verið. „Það voru alls konar pælingar í gangi. Hvort við ættum að láta reka okkur úr keppninni eða vera alveg hljóðlausir á sviðinu, segja bara ekkert, og svo vorum við með borðana inni á okkur. Þegar að við sáum að við vorum ekki að fá nein stig frá dómnefndunum og vorum ekki að fara að vinna þá áttuðum við okkur á því að þetta væru einu sekúndurnar sem við myndum fá í myndavélinni og við urðum að nota það dagskrárvald,“ segir Klemens.
Meðlimir Hatara hafa rætt um mikilvægi þess að nýta dagskrárvaldið og veita þeim rödd sem hana skortir, en Hatari ræddi við fjölda ísraelskra og palestínskra aktívista og listamanna við gerð myndarinnar og á meðan á keppninni stóð. Fjöldi þeirra sambanda sem mynduðust eru enn sterk og má þar helst nefna samband þeirra við palestínska söngvarann Bashar Murad.
„Hann var okkar tenging við kúltúr Palestínumanna og þá þjáningu sem þar hefur átt sér stað og er enn þann dag í dag að eiga sér stað,“ segir Klemens. „Samstarf okkar við hann og aðra Palestínumenn var mjög stór hluti af því að koma boðskapnum áfram,“ bætir hann við.
Matthías og Klemens, ásamt palestínska söngvaranum Bashar Murad. Mynd/Raafic Saadeh
„Listin við það að taka afstöðu er þema myndarinnar og það að sjá hlutverk listarinnar í samfélagslegu samhengi. Það getur verið umdeilt að sniðganga ekki og taka þátt, en samtalið á milli fólks er mikilvægt. Ég velti fyrir mér hvort menningarleg og akademísk sniðganga virki sem baráttuaðferð,“ segir Anna og bætir við að ferðalagið til Ísraels og Palestínu og gerð myndarinnar, verði án efa með því eftirminnilegasta á hennar ævi. „Ég held að allur þessi hópur sem fór þarna eigi einhverja lífsreynslu saman sem við munum alltaf búa að, og skilaboðin fá að lifa áfram í myndinni,“ segir hún.
„Við komum boðskapnum áfram með ögruninni í atriðinu sjálfu og samstarfi okkar við Bashar og fleiri listamenn, en núna fylgir heimildarmyndin þessu eftir, gefur gjörningnum áframhaldandi líf,“ segir Klemens.
A song called Hate verður frumsýnd á alþjóðlegu kvikmyndahátíðinni RIFF föstudaginn 25. september í Bíó Paradís. Hún verður svo aðgengileg á vefnum riff.is, þar sem hátíðin er með óvenjulegu sniði í ár vegna kórónaveirufaraldursins.
Sjá nánar hér: Berskjaldaður Hatari í nýrri heimildarmynd
