Þorkell Harðarson og Örn Marinó Arnarson segjast hafa mætt ákveðnum efasemdum þegar þeir kynntu efni kvikmyndar sinnar, Síðustu veiðiferðarinnar, enda fjalli hún um miðaldra karlmenn í krísu. Þetta og margt annað ræða þeir í viðtali við Fréttablaðið.
Í viðtalinu sem Björk Eiðsdóttir tekur kemur meðal annars þetta fram:
„Þetta er mynd sem gengur í nánast hvaða þjóðfélagi sem er enda eru karlmenn jafnvitlausir hvert sem þú ferð,“ segir Þorkell í léttum tón en bætir við: „Og alveg jafn frábærir líka.“
Það er stutt í grínið og hláturinn hjá þeim félögum enda umræðuefnið mynd sem ætlað er að kitla hláturtaugarnar þó að sjálfsögðu, eins og í öllu gríni, fylgi því einhver alvara.
„Karlarnir engjast svona um eins og maðkur á öngli og vilja bara fá smá „break“. Veiðiferðirnar eru í raun þeirra útgáfa af húsmæðraorlofi og ég veit ekki betur en það hafi verið stofnuð nefnd í kringum það hugtak.“
Femínískt brautryðjendaverk
Eru karlmenn undir svo miklu álagi?
Þorkell: „Já, það er þessi pressa á að standa sig. Annaðhvort brotnarðu eða þú ferð í veiði. Og brotnar þar.“
Örn Marinó: „Veiðitúr er eins konar rússíbani. Þú ferð fljótt upp og ert bara í frjálsu falli megnið af tímanum. Svo ertu aðeins farinn að stíga upp rétt áður en þú ferð heim.“
Þorkell: „Þú verður eiginlega að fara upp á við á leiðinni heim.“
Örn Marinó: „Ég hef alveg heyrt af fólki sem lítur á veiði sem holla útiveru. Ég hef ekki hitt svoleiðis fólk, en heyrt af því.“
Veiðið þið saman?
Örn Marinó: „Jú, við erum búnir að veiða saman í 25 ár, eiginlega á hverju ári.“
Þorkell segir einn leikara myndarinnar, Hjálmar Hjálmarsson, hafa kallað hana femínískt brautryðjendaverk og hann verði að samsinna því þó svo aðalleikararnir séu allir karlkyns og söguþráðurinn hverfist í kringum þá.
Þorkell: „Þetta er í raun míkró mynd af samfélaginu þar sem karlmennirnir eru sífellt að reyna að halda andliti en það eina sem þeir vilja er að fá aðeins að slaka á. Konurnar sem koma fram í myndinni eru aftur á móti alltaf handhafar valdsins.
Ég er búinn að segja þetta lengi, fólk fer alltaf að hlæja enda sér það bara yfirborðið. Þegar við svo vorum með forsýningu fyrir norðan þar sem myndin er tekin upp kom presturinn á Húsavík að máli við mig og hafði orð á þessu, hún sá þetta strax.“
Drógu frekar úr en hitt
Eru karlar ekki málaðir frekar dökkum litum í myndinni?
Örn Marinó: „Nei, þetta er bara frekar raunsætt.“
Þorkell: „Það má frekar segja að við höfum dregið úr. Það verður líka að vera til efni í næstu myndir.“
Örn Marinó: „Ef við færum nú að segja frá öllu því sem komið hefur fyrir, bæði fyrir okkur sjálfa og aðra, þá myndi enginn trúa þessari mynd. Raunveruleikinn er alltaf langt á undan skáldskapnum.“
Þorkell: „Við hefðum ekki einu sinni hugmyndaflug í að koma með þessar sitúasjónir sjálfir – þetta er svo súrrealískt. Þegar dagfarsprúðasta fólk sleppir fram af sér beislinu. Það virðist oft vera þannig að menn komist í eins konar villimannagír þegar þeir komast út fyrir borgarmörkin.
Við vorum einmitt að ræða þetta við leikarana og flestir þeirra hafa verið að veiða og þekkja þetta af eigin raun. Þá var einn sem lýsti þessu þannig að þegar komið væri upp Ártúnsbrekkuna færi gríman að molna og héldi áfram þar til komið væri á veiðislóðir.“
Örn Marinó: „Þá er bara allt opið inn.“
Brjóta reglu með myndinni
Veiðifélagar þekkjast þá væntanlega mjög vel?
Örn Marinó: „Já, það er þannig og suma þeirra er alveg nóg að hitta bara einu sinni á ári.“
Þorkell: „Já, alveg plenty!“ Og það er regla, þangað til þessi mynd kemur út, að það sem gerist í veiðitúrnum verður eftir í veiðitúrnum.“Örn Marinó: „Við erum líka búnir að læra það að þegar maður kemur heim og ætlar að fara að segja veiðisögur endar maður einn að tala út í tómið. Það hefur enginn áhuga á að hlusta á þetta.“
Hefur allt gerst – oft
Í upphafi myndarinnar kemur fram tilkynning um að hún sé byggð á sannsögulegum veiðiferðum og þó að blaðamaður sé nú nýbúinn að fá forskot á sæluna og horfa á myndina standa þeir félagar enn við þessa fullyrðingu og aðspurðir staðfesta þeir að öll atriðin eigi sér stoð í raunveruleikanum.
Örn Marinó: „Auðvitað tökum við okkur skáldaleyfi til að tengja söguþráðinn og atburði saman og stílfæra.“
Þorkell: „En þetta hefur allt gerst. Oft. Og á eftir að gerast aftur.“
Eins og heyra má gengur ýmislegt á þegar hópur karlmanna kemur saman til að skemmta sér í nokkra daga fjarri ábyrgð hversdagsins en „veiðidellan“ fræga lætur ekki að sér hæða.
Þorkell: „Ég hitti einmitt á dögunum eiginkonu veiðimanns sem er nú sérlega dagfarsprúður maður og háttsettur í opinbera geiranum. Hún hafði séð trailer myndarinnar og fundist hann óþægilega líkur því sem hún héldi að gengi á í þessum ferðum.
Hún sagði mér svo sögu af því þegar hún og maðurinn voru ung og blönk með nýfætt barn. Hann hefði átt bókaða veiði en þar sem þau hefðu verið skítblönk hefðu góð ráð verið dýr. Hann hefði þó reddað 200 þúsund króna yfirdrætti fyrir ferðinni og skilið hana eftir með ekki neitt. Hún þurfti svo að fá lánaðan pening hjá foreldrum sínum fyrir bleyjum og mat.
Í matarbúðinni hitti hún svo eiginkonu annars veiðimanns í sama túr og sagði henni söguna. Sú tók þá upp gjafabréf í matarbúðina sem hún hafði fengið hjá móður sinni enda svipað ástatt á því heimili.“
Og þessi hjónabönd hafa haldið?
Þorkell: „Já, enda ágætis prófraun svona strax í upphafi.“
Örn Marinó: „Þetta er bara svona. Menn þrá að fara út í náttúruna að hlaða batteríin á misskaðlegan hátt.“
Þorkell: „Mín skoðun er sú að hægt sé að rekja þessa þörf allt aftur til þess tíma þegar við vorum apar, konurnar sáu um afkvæmin og karlarnir fóru að veiða til matar.
Nú í dag vinnum við bara venjulega vinnu og verslum í matinn í Bónus eða Hagkaup eða pöntum frá Eldum rétt en erum enn að díla við þessa þörf. Það talar enginn um þetta. Það að fara í Bónus veitir enga útrás fyrir veiðieðlið og svo erum við orðnir svo úrkynja að þetta endar allt í vitleysu eins og í myndinni.“
Örn Marinó: „Það þarf líka að vera veisla og það er pressa á þeim sem sér um matinn.“
Þorkell: „Við fórum einn til tvo túra á ári með miklum veiðimanni. Svo klúðraði hann matnum eitt sinn. Þá var hann settur á skilorð. Árið eftir klúðraði hann aftur matnum. Við erum hættir að veiða með honum.“
Örn Marinó: „Yndislegur maður. En klúðraði matnum.“
Veiðimynd um konur næst
Er von á fleiri myndum um efnið?
Örn Marinó: „Já, það er planið, að gera nokkrar myndir. Nú eru konurnar líka mikið farnar að veiða og við erum búnir að viða að okkur mörgum sögum frá þeim ferðum sem eru alveg að ná að fylla í eina góða ræmu.“
Þorkell: „Þær eru alveg jafn „verri“ og við. Ég er tengdur konu sem hefur mikið verið í veiði og tókst að sannfæra hana, gegn því að ég viðhaldi nafnleynd, um að segja mér aðeins hvað er búið að vera í gangi.
Ég ætlaði varla að trúa þessum frásögnum. Þær þurfa greinilega húsmæðraorlof! Þeirra rugl er með aðeins öðrum keimi þó það sé í raun alveg það sama. Það er bara aðeins meira dresskód.“
Örn Marinó: „Það lúkkar betur – meiri stíll yfir því.“
Þorkell: „Ég heyrði af kvennaholli sem kom við á brúðarkjólaleigu á leið í veiðitúr og leigði sér kjóla. Eina vaktina ákváðu þær svo að hittast í hyl sem var nálægt húsinu og auðveldur aðkomu þar sem þær veiddu í marenstertubrúðarkjólum með kokteil.“
En óttist þið ekki að verða óvinsælir hjá veiðifélögunum eftir frumsýningu myndarinnar?
Örn Marinó: „Við sögðum vissum aðilum hvað við værum að fara að gera og að þeir gætu stoppað þetta fyrir ákveðna summu.“
Þorkell: „Við vorum falir.“
Örn Marinó: „Menn hugsuðu málið og íhuguðu að henda í söfnun en ég held að samstaðan hafi ekki verið nægileg. Þeir hafa bara verið of nískir.
Fólk mun þó vonandi bara hafa gaman af þessu. Þegar við forsýndum myndina fyrir nokkra veiðimenn og konurnar þeirra fyrir norðan var hlátur karlanna aðeins pínlegri á meðan konurnar gjörsamlega góluðu. Það heyrðist varla í myndinni fyrir þeim.“Þorkell: „Ég held að eiginkonur veiðimanna velti því oft fyrir sér hvað sé eiginlega um að vera í þessum ferðum. Hvað sé svona spennandi við að vera í hóp úti á landi umvafinn fiski- og táfýlu. Þarna sjá þær loksins hvað er að gerast.“
Örn Marinó: „Þetta er dulinn heimur að ákveðnu leyti.“
Þorkell: „Það eru margar ástæður fyrir því. Þetta er ákveðin samfélagsþjónusta sem við erum að inna af hendi.“
Örn Marinó: „Það var kominn tími á að gera mynd um þetta eins og svo margt annað.“
Þeir félagar hafa eins og fyrr segir farið í ansi marga veiðitúra í gegnum árin og hlæja að því að þróunarvinnan hafi verið rándýr. En auðvitað þarf ákveðið innsæi í efnið til að geta fjallað um það.
Örn Marinó: „Þessi hugmynd er búin að malla með okkur í góðan áratug. Svo fórum við að veiða fyrir norðan í Mýrarkvísl og sáum fram á að við gætum leigt ána og veiðihúsið í tvær vikur.
Þannig gátum við gert þetta á stuttum tíma og á ódýrari hátt með því að láta alla leikarana gista í húsinu á tökutímanum. Við bjuggum til eins konar útihátíðarstemningu þar sem trailerar og fellihýsi voru líka nýtt fyrir starfsfólkið okkar, áhöfnina sem gerði okkur kleift að koma þessari mynd alla leið á hvíta tjaldið. Án þeirra og samstarfsaðila hefðum við aldrei náð þessu.“
Leikarar með kofaveiki
Myndin var tekin upp á alls sautján dögum með tökudögum í bænum enda skipti máli að láta tímann vinna með sér og spara þannig fjármuni. Myndin hlaut ekki náð fyrir augum Kvikmyndasjóðs en þó nokkrir einkaaðilar lögðu verkefninu lið og eru þeir félagar þakklátir fyrir það.
Þorkell: „Það er nefnilega mun erfiðara að sækja styrki fyrir gamanmynd hjá Kvikmyndasjóði heldur en fyrir þyngra stöff. Við erum miðaldra karlar í krísu að gera kvikmynd um sex miðaldra karlmenn í krísu. Sjóðaumhverfið er ekkert rosa jákvætt út í þá hugmynd.
Við erum búnir að vera að vinna í kvikmyndabransanum frá því um tvítugt og höfum lært í hvað peningurinn fer og hvað skilar sér svo á tjaldið í lokin. Með ákveðnum aga hjálpar sú reynsla við að gera mynd fyrir minni upphæðir án þess að það komi niður á innihaldinu.“
Örn Marinó: „Það var mikill kostur að hafa alla á einum stað og sparaði mikinn tíma þó vinnudagarnir hafi ekki verið langir enda ekki stefna okkar að hanga of lengi yfir hlutunum. Það myndaðist góð orka enda allir all-in.“
Þorkell: „Það bjuggu líka allir leikararnir í veiðihúsinu sem þeir dvelja í, í myndinni.“
Örn Marinó: „Sem skapaði ákveðna kofaveiki. Það er ekkert auðvelt að vera allir saman allan daginn svona lengi. Það er alveg erfitt að vera saman í þrjá daga í veiði en þetta voru tvær vikur.“
Þorkell: „Þeir voru nú fljótir að rjúka í bæinn þegar þeir fengu leyfi. Þá voru þeir farnir. Þetta var ekki búið degi of snemma. Það voru allar tilfinningar komnar út og menn bæði grátandi og hlæjandi á sömu mínútunni.“
Skuldum þjóðinni gamanmynd
Þeir félagar eru, eins og heyra má, búnir að skipuleggja ekki bara næstu mynd heldur þriðju, fjórðu og fimmtu.
Þorkell: „Það verður leyst úr ýmsu í næstu og þarnæstu mynd.“
Þorkell: „Maður hefur heyrt af heilu hópunum sem ætla að gera sér glaðan dag. Jafnvel bjóða konunni út að borða áður. Kannski ágætt að mýkja hana aðeins upp fyrir myndina.“
Að sögn þeirra félaga hafa yfir 45 þúsund manns skoðað trailer myndarinnar sem birtur var á Vísi, en það þykir nánast einsdæmi með íslenska kvikmynd.
Þorkell: „Svo verður gaman að sjá hvort þetta fólk skili sér í bíó.“
Þorkell: „Ég held að það sé mjög þakklátt að gera góða gamanmynd.“
Örn Marinó: „Sérstaklega eftir svona vetur.“
Þorkell: „Það á að gera alls konar myndir. Áherslan hefur þó verið á þyngri myndir og mér finnst við skulda þjóðinni góða gamanmynd. Við erum komin í mínus. Þetta eru þakklátar myndir sem horft er á aftur og aftur. Fólk elskar gamanmyndir.“
Er erfiðara að gera gamanmyndir?
Örn Marinó: „Já og nei. Ég held að þetta sé bara spurning um að gera þetta. En maður er svolítið varnarlaus og afhjúpaður því um leið og þú mætir með verkið í bíósal og ef enginn hlær þá hefur þér mistekist.“
Þorkell: „Það er bara eitt skot í byssunni. Þú annaðhvort hittir eða ekki. Þú færð ekkert stig fyrir að skjóta nálægt. Það er kannski þess vegna sem það er ákveðin hræðsla í garð gamanmynda.“
Örn Marinó: „Ætli við séum ekki bara nægilega vitlausir til að ákveða bara að gera þetta.“
Sjá nánar hér: Miðaldra karlar í krísu
