„Vel leikin og um margt raunsönn mynd af veruleika margra bænda,“ segir Tjörvi Bjarnason hjá Bændablaðinu um Héraðið eftir Grím Hákonarson.
Umsögn Tjörva er svohljóðandi:
Kvikmyndin Héraðið var frumsýnd í vikunni. Sögusvið hennar er íslenska sveitin en þráðurinn hverfist um lífsbaráttu skuldsettra kúabænda og uppreisn gegn kaupfélaginu í héraðinu. Grímur Hákonarson er leikstjóri og handritshöfundur en hann gerði sömuleiðis myndina Hrúta sem fjallaði um raunir tveggja bræðra sem bjuggu í sveit en töluðust ekki við. Það er óhætt að segja að Héraðið gefi Hrútum ekkert eftir. Myndin er áhrifarík og vekur ýmsar spurningar um líf og störf bænda og ekki síst um ítök og völd „stórfyrirtækja“ í samfélaginu.
Aðalsöguhetjurnar eru fyrir löngu búnar að keyra sig út af mikilli vinnu. Það þarf að streða til þess að borga skuldirnar sem eru himinháar og enginn afsláttur gefinn. Það er unnið frá morgni til kvölds allt árið um kring. Eiginkonan ræðir það við bónda sinn við morgunverðarborðið að það séu þrjú ár síðan þau fóru síðast í frí. Vel til fundið að heyra gamlan Stjórnarslagara þar sem sungið er um að lifa í voninni, geispa ekki golunni og þrá að eiga sælan sunnudag. Og slappa af. Hver elskar ekki stuð og helgarfrí, jafnvel svolítið sukk og svínarí?
Fulltrúi Bændablaðsins í salnum hugsaði óneitanlega um stöðu afleysingaþjónustu til sveita (kaupfélagið í myndinni má raunar eiga það að sinna henni þegar á þurfti að halda). Það er staðreynd að álag á bændastéttinni er víða gríðarlegt og of lítið um að fólk taki sér gott frí. Hlaði batteríin. Vinnustundirnar eru margfalt fleiri en hjá meðalmanninum sem starfar á sínum kontór í þéttbýlinu. Þetta veit fólk vel en einhver þagnarhjúpur og vanafesta viðheldur óbreyttu ástandi. Tölum ekki um tímalaunin sem eru oft og tíðum harla rýr.
Enginn getur til lengri tíma slitið sér út í vinnu. Það endar bara á því að menn rekast á vegg. Þessi umræða er sem betur fer mikil um þessar mundir. Fólki er bent á að „lifa í núinu“ og „brenna ekki út“. Lífið er stutt og á efsta degi er of seint að gera eitthvað í sínum málum.
Fyrir utan alvörugefinn undirtón í Héraðinu er húmorinn sannarlega ekki langt undan. Fræðslugildið er líka ómetanlegt fyrir ímynd landbúnaðarins! Almennri vélavinnu er gerð góð skil og galdrarnir í fjósinu þegar mjaltaþjónninn setur spenahylkin á sinn stað eru ósviknir. Áhorfendur í salnum héldu niðri í sér andanum á meðan aðalsöguhetjan tók á móti kálfi með glæsibrag. Kennslustund í áburðarviðskiptum og það hvernig frumframleiðslan byggir á miklum aðfangakaupum kemst rækilega til skila.
Héraðið er einfaldlega kvikmynd sem allir verða að sjá, hvort sem þeir búa í sveit eða borg. Hún er aldeilis ekki endurgerð á Óðali feðranna árið 2019 eins og Grímur leikstjóri orðaði það í frumsýningarræðunni. Vel leikin og um margt raunsönn mynd af veruleika margra bænda – þó auðvitað lúti hún lögmálum skáldskaparins og tilbúnu sögusviðinu í Erpsfirði. Myndin er áminning fyrir okkur öll að lifa lífinu og upplifa slatta af hamingju.
Til lukku með vel unnið verk, allir aðstandendur Héraðsins.
